سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

بازرسی گوشت


بازرسی گوشت

اصول کلی بازرسی گوشت شامل معاینه دام زنده قبل از کشتار ، بازرسی لاشه و احشاء‌بعد از کشتار و در صورت لزوم انجام آزمایشات مختلف می باشد.

بازرسی قبل از کشتار

در این نوع بازرسی باید حیوانات سالم از غیر سالم تشخیص داده شود . این بازرسی از حداکثر 24 ساعت قبل از کشتار تا چند

دقیقه قبل از کشتار معمولا" در سالن انتظار ،‌در محلی که دام ها آرام و درحال استراحت هستند ،‌انجام میشود . این بازرسی 50درصد عملیات بازرسی گوشت را شامل می شود و علاوه بر اینکه کمک موثری در تشخیص بسیاری و عوارض در هنگام بازرسی پس از کشتار می نماید ، تشخیص بعضی از بیماریها از جمله هاری ،‌کزار ، تب شیر ،    (B.S.E) و بعضی مسمومیت ها که در لاشه هیچ علامتی ندارند و در بازرسی پس از کشتار قابل تشخیص نمی باشند را ممکن می سازد . در بازرسی قبل از کشتار نیازی به مقید کردن و معاینه دقیق دام ها نیست و معمولا" با مشاهده سالم بودن دام تشخیص داده می شود . دام سالم سرحال و کنجکاو بوده و دارای چشم های براق موهای صاف و پوزه مرطوب می باشد . نشخوار می کند و بدنش دارای تقارن دو طرفه است .ترشحی از بینی ،‌دهان ، چشم ،‌واژن و مقعد ندارد و تنفش طبیعی و آرام است . اما دام غیر سالم بیحال است و چرت می زند ، نشخوار نمی کند و معمولا" علائمی از بیماری مثل اسهال ، نفخ ،‌عطسه یا سرفه ،‌لنگش ،‌ترشحات چرکی یا خونی از دهان ،‌بینی،‌مقعد یا واژن ،‌عدم تعادل ،‌لاغری شدید ،‌تنفس غیر طبیعی و .... را نشان می دهد .

دربازرسی قبل از کشتار دام ها به سه دسته تقسیم می شوند .

1- دام های سالم که جهت کشتار روانه کشتارگاه می شوند .

2- دام های دارای عوارض و بیماری های غیر مهم مثل  موضعی ، شکستگی ها ،‌تورم پستان بدون تب ،‌آبسه های موضعی و سطحی .... اینگونه دام ها باید جهت کشتار به کشتارگاه اضطراری فرستاده شوند ودر صورت عدم وجود کشتارگاه اضطراری باید در آخر خط کشتار ،‌کشتار شوند .

3- دام های تب دار و دام هائی که دارای عوارض و بیماریهای عفونی و خطرناکی مثل یرقان ، شاربن ،‌هاری ،‌مسمومیت ،‌کزاز ،‌طاعون ،‌لاغری شدید ، شاربن علامتی ، اغماء‌و .... هستند ،‌اینگونه دام ها بایستی درمان شده یا معدوم گردند و به هیچ عنوان نباید به داخل خط کشتار فرستاده شوند .

توجه : دامی که به تازگی به آن دارو تزریق شده ،‌نباید کشتار شود و در صورتیکه دربازرسی قبل از کشتار تشخیص داده شود باید از ذبح دام جلوگیری نمود و با تحقیق نوع دارو را مشخص کرد و با توجه به نوع دارو ، ذبح دام را چند روزی به تاخیر انداخت و در صورتی که پس از کشتار متوجه تزریق دارو به دام شدیم ،‌انجام آزمایشات مربوطه قضاوت نهائی را مشخص می نماید .

بسیاری از بیماری ها در بازرسی قبل از کشتار تا حدودی قابل تشخیص هستند ،‌از جمله شاربن، شاربن علامتی ،‌بعضی تومورها ،‌پنومونی حاد ، تب شیر ،‌لیستریوز ،‌شبه هاری،‌هاری ،‌کزار ،‌دیفتری گوساله ها ،‌آبله گاوی ،‌اسهال های عفونی ،‌آرتریت و عفونت های سم ،‌جفت ماندگی ،‌عفونت پستان و رحم،‌لاغری شدید ،‌سل ،‌بعضی مسمومیت های گیاهی یا شیمیائی ،‌یرقان ، جرب یا گال ،‌قارچ های پوستی ، عفونت های نای و بینی گاوان (IBR)تب نزله ای بدخیم (MCF)،‌تب برفکی (FMD)و....

بازرسی بعداز کشتار

1-    قبل از پرداختن به بازرسی پس از کشتار لازم است گزارش معاینات قبل از کشتار ملاحظه شود .

2-  این بازرسی باید بلافاصله بعد از کشتار انجام شود ،‌چون اگر  از کشتار دام بگذرد عضلات لاشه سفت شده و بازرسی آن مشکل می شود .

3-    درموقع بازرسی قسمتهای مختلف هردام شامل لاشه،‌سر واحشاء‌بایدمشخص بوده و همراه هم در اختیار بازرس قرار گیرند.

4-  در صورتی که در محل بازرسی برای تامین روشنائی از لامپ استفاده می شود باید از انواعی استفاده شود که تغییری در رنگ لاشه و احشاء ایجاد ننماید .

5-  در حین بازرسی بعد از کشتار باید از ایجاد برشهای بی مورد و اضافی در لاشه خودداری شود ،‌زیرا این امر باعث ورود میکرب ها به داخل لاشه و آلودگی آن می شود .

6-  در کشتارگاه باید آب گرم و سرد پر فشار جهت شستشو وجود داشته باشد ، آب گرم باید 80درجه سانتی گراد حرارت داشته باشد ،‌زیرا در این حالت چربی ها شسته شده و بسیاری از میکروب ها از بین می روند همچنین باید در قسمت های مختلف کشتارگاه دستشوئی و صابون جهت شستشوی دست و وسائل کارگران وجود داشته باشد .

7-  قسمت های آلوده کشتارگاه مثل محل نگهداری پوست و احشاء‌،‌محل تخلیه محتویات شکمبه و روده ها ،‌حمام و توالت باید خارج از سالن اصلی کشتارگاه تا آلودگی به داخل کشتارگاه راه نیابد .

8-  کیست ها و آبسه ها نباید روی لاشه برش داده شوند زیرا لاشه را آلوده میکنند در صورت لزوم لمس شوند و بعد از جدا شدن از لاشه برش داده شوند .عملیات بازرسی پس از کشتار شامل مشاهده ،‌ملامسه ، بوئیدن ( در موارد ضروری و بی خطر مثل بوی ادرار بوی استن  و ..... )‌و برش دادن است .

بازرسی قلب

1-    مشاهده سطح پریکارد جهت پربکاردیت ، آبسه ، کیست ،‌و تومورها

2-    برش طولی بطن های چپ و راست و دیواره بین دو بطن به ویژه جهت سستی سرکوس بویس

نکات مهم وقابل توجه

1-    وجود خونریزی پتشی روی اپی کارد ،‌معمولا" نشانه بیماری های تب دار میباشد

2-  در بطن چپ دام سالم در صورتی که خونگیری خوب انجام شده باشد خون وجود ندارد وجود خون لخته شده در بطن چپ نشانه خستگی ،‌تب ، نارسائی شدید قلبی ، مسمومیت و یا اغماء‌دام در هنگام کشتار و یا خونگیری ناقص پس از کشتار است .

3-  شل بودن عضله قلب هنگام بازرسی نشان دهنده بیماریهای عفونی تب دار ،‌خستگی ,یا بیماری های مزمن تحلیل برنده می باشد .

بازرسی کبد

1- مشاهده و ملامسه کبد به ویژه جهت اکتینوباسیلوز ،‌آبسه و کیست هیداتید

2-برش مجاری صفراوی جهت انگلهایی مثل فاسیولا هپاتیکا,دیکروسلیوم,لینگواتولاسراتا ومرحله لاروی انگل ازوفاگوستوموم

3- برش پارانشیم کبد مخصوصا" جهت سیسی سرکوس بویس

  4- برش غدد لنفاوی پورتال

بازرس دستگاه گوارش

1-    ملامسه نگاری ( رتیکولوم ) جهت جسم خارجی TRP

2-    برش غدد لنفاوی مزانتر در مناطقی که بیماری سل وجود دارد و نیز جهت بیماری یون

3- مشاهده روده ها جهت انتریت (‌روده ها متورم و پرخون می شود ) اسهال و همچنین بیماری یون که دیواره روده ها کلفت و چین خورده میشوند .

بازرسی کلیه

معمولا" کلیه ها تا آخرین مرحله بازرسی از لاشه جدا نمی شوند و در اتمام عملیات بازرسی از روی لاشه برداشته می شوند ،‌جهت بازرسی کلیه ها نیازی به برش دادن نیست و تنها مشاهده و ملامسه صورت می گیرد ،‌کلیه ها جهت نفریت ،‌آبسه و کیست و سل و .... بازرسی می شوند . هر گونه تغییر رنگ و تغییر اندازه باعث حذف کلیه ها می شود .

توجه :

اگر در کلیه ضایعات سلی مشاهده شود کل لاشه باید حذف شود.

بازرسی طحال

مشاهده و ملامسه می شود خصوصا" برای بیماریهای شاربن وسل در هرحالت طحال باید حذف شود.

بازرسی رحم

مشاهده و در صورت لزوم ملامسه می شود. چرکی بودن رحم از روی سطح آن معلوم است و نیازی به برش دادن ندارد در لاشه های آبستن مشکوک به بروسلوز باید بدون برش دادن رحم را از بالای سرویکس قطع نموده و خارج ساخت (‌با دستکش ) رحم به طور کلی حذف می شود .

جنین به دلیل احتمال داشتن آلودگی های میکروبی (‌بروسلوز ،‌سالمونلوز؛لیستریوزو...) و کم بودن ارزش غذائی ( بیش از 90 درصد وزن بدن جنین را آب تشکیل می دهد )‌و همچنین فقیر بودن از نظر  گلیکوژن و عدم تولید اسید لاکیتک در لاشه  باید حذف شود و مصرف آن از نظر بهداشتی ممنوع است .

بازرسی پستان

تنها مشاهده می شود و باید از برش آنها حتی در دام سالم خودداری شود . زیرا موجب آلودگی لاشه می شوند . پستان ها به طور کلی حذف می شوند ، غدد فوق پستانی نیز جهت ضایعات سل برش داده می شوند . بیضه ها نیز به طور کلی حذف می شوند و نیازی به بازرسی ندارند .

بازرسی لاشه

در گاو در مرحله اول باید لاشه شقه شود تا علاوه بر تسهیل کار بازرسی ، سطح بریده شده استخوان ها قابل دیدن باشد ، بازرسی لاشه شامل موارد زیر است :

1-  مشاهده سطح خارجی وداخلی لاشه ، سطح عضلات ،پریتونیوم,‌دیافراگم ، پرده جنب و محوطه لگنی جهت پرخونی ، خونریزی ، هیپودرما ,محل تزریق دارو ، تومورها ،‌زردی ،‌آبسه ،‌لاغری و انواع تغییر رنگ ها

توجه:

در دام های تب دار و نیز دام هائی که به صورت ناقص خونگیری شده اند سیاه رگهای بین دنده ای ،‌پرخون و تیره رنگ هستند .

2- مشاهده سطح استخوان های بریده جهت سل استخوانی ،‌کیست ها و آبسه ها

3- ملامسه ودرصورت لزوم برش غدد لنفاوی پیش کتفی(prescapular  )،پشت رانی(precrural)وپشت رانی(popliteal) وایلیاک(iliac)

4- برش عضله(triceps bronchi) برای دیدن سیستمی سرکوس بویس

بازرسی پس از کشتار در گوسفند و بز

بازرسی بعد از کشتار در گوسفند شبیه گاو ولی سطحی تر از آن است و شامل موارد زیر است .

1-بازرسی ( مشاهده و ملامسه ) سطح داخلی و خارجی لاشه ،‌عضلات شکم و قفسه صدری ،‌دیافراگم وپریتونیوم ومحوطه لگنی جهت پرخونی ،‌تب ،‌خونگیری ناقص ،‌زردی ،‌انگل هیپودرما و سارکوسیست

توجه :

در گوسفند سطح داخلی مری محل مناسبی برای دیدن انگل سارکوسیست می باشد ،‌معمولا" برای دیدن این انگل پس از بازرسی احشاء‌داخلی باید به سراغ عضلات (‌خصوصا" عضلات قفسه صدری ، شکم و دیافراگم ) و مری رفت.

2-بازرسی ریه ها

شامل مشاهده و ملامسه ریه ها و غدد لنفاوی مربوطه است جهت پنومونی ، ادنوماتوز ( یکی از ضایعات توموری شکل در ریه که در آن ریه چند برابر شده و از حالت اسفنجی به حالت پارانشینی در می آید ) ، کیست ها ،‌آبسه ها ،‌ضایعات انگلی و ...

3-بازرسی کبد

که شامل مشاهده و ملامسه کبد و غدد لنفاوی مربوطه است جهت کیست هیداتید ،‌انگل فاسیولا هیاتیکا ،‌دیکرو سلیوم و سیستی سرکوس تنیوکولیس

4-ملامسه غدد لنفاوی پیش کتفی ،‌پیش رانی ، پس رانی ( واقع در محل اتصالSacrum و آخرین مهر ه کمری ) و فوق پستانی در دام های ماده ومغابنی سطحی در دام های نر جهت ضایعات مختلف

5-بررسی و ملامسه مفاضل جهت آرتریت

7-مشاهده وملامسه قلب جهت پرخونی،‌اپیکاردیت،‌آبسه ها وکیست هابخصوصCysticercus Ovis،‌اگر این انگل درقلب دیده شودقلب حذف میشود

توجه :

در گوسفند و بز نیازی به برش دادن غدد لنفاوی نمی باشد و تنها مشاهده و ملامسه صورت می گیرد .

مهمترین ضایعات عمومی پاتولوژیک

 تب

علائم تب در لاشه عباتند از :

1-    پرخونی عروق خونی خصوصا" سیاه رگها و عروق بافت همبند زیر جلدی

2-    لاشه ظاهری پرخون دارد و رنگ گوشت قرمز تیره می باشد و چربی های زیر پوست صورتی رنگ به نظر می رسد .

3-    اندام های داخلی مثل کبد ،‌کلیه ها و قلب دچار تغییرات و ضایعات مختلفی هستند

4-    جمود نعشی در لاشه رخ نمی دهد و یا سریعا" ایجاد شده و زود از بین می رود .

قضاوت :

حذف کلی لاشه و احشاء‌

خونگیری ناقص

به علل مختلف از جمله کشتار غلط ،‌تلف شدن دام در مرحله بیهوشی ،‌نفخ شدید دام قبل از کشتار و کشتار دام در حالت اغماء‌یا خفگی به وجود آمده و علائم آن عبارتند از پرخونی عروق زیر جلدی ،‌تیرگی گوشت ، پرخونی اندام های داخلی ،‌وجود خون درعروق خونی بین دنده ای و وجود لخته خون دربطن چپ

تفاوت تب وخونگیری ناقص

درلاشه های تب دار معمولا"‌ضایعاتی در اندام های داخلی از جمله کبد وجود دارد و گاهی نقاط خونریزی روی قلب دیده می شود

قضاوت:

در صورت مصرف سریع گوشت اجازه مصرف داده می شود در غیر اینصورت باید از مصرف لاشه خودداری شود زیرا خون محیط مناسبی برای رشد و تکثیر انواع میکروبها در لاشه می باش به اینگونه لاشه ها باید مهر درجه دو زده شود تا سریعا" مصرف شوند

تورم ابریCludy Suelliny

یک تخریب اولیه بافتی است و معمولا"،‌در کبد ،‌کلیه و گاهی عضلات ایجاد می شود ،‌عضو مبتلا بزرگ شده ، رنگ پریده و نرم تر می شود و لایه سروزی یا کپسول آن کدر می گردد ودرحالت پیشرفته شبیه بافت پخته شده می شود جهت تشخیص, کبد را روی میز قرار داده و چند برش عرضی به آن می دهیم در بافت مبتلا لبه های برش از هم باز می شود ولی دربافت سالم لبه ها از هم فاصله نمی گیرد .

قضاوت:

تورم ابری دال بر یک حالت اختلال عمومی و سپتیک در دام است معمولا" اندام های مبتلا را حذف نموده و در بقیه قسمت های لاشه به دنبال ضایعه اصلی به جستجو و بازرسی دقیق می پردازد

تغییرات چربی Fatty Changs

تغییرات چربی دو نوع است

1-  فیزیولوژیک:این حالت در اثر مصرف غذاهای پرچربی ایجاد می شود و تنها در کبد یده میشود ( کبد بزرگتر ، سنگین تر و مقداری متورم است و لبه های آن گرد شده و کپسول درخشنده و طبیعی دارد ) و در صورتی که کبد را برش دهیم لبه های برش از هم فاصله می گیرند و پارانشیم کبد چرب است

قضاوت:

اگر لاشه مسئله دیگری نداشته باشد مصرف آن و مصرف کبد بلامانع است

2-  پاتولوژیک :معمولا" به دنبال تورم ابری به وجود می آید در این حالت عضو مبتلا رنگ پریده بوده و در ملامسه حالت چرب و گریسی داشته و شکننده است و دارای کپسول تیره و چروکیده می باشد بافت کبد در این حالت چروکیده و کوچک تر می شود

قضاوت :

حذف عضو مبتلا و دقت بیشتر در بازرسی لاشه

نکروز

بافت نکروز رنگ پریده بوده و شبیه بافت پخته می باشد

قضاوت:

حذف بافت مبتلا و دقت بیشتر در بازرسی لاشه

کم خونی

اگر همراه با لاغری ،‌خونشاش و زردی باشد ،‌کل لاشه حذف می شود در غیر اینصورت لازم است آزمایشات باکتریولوژی یا شیمیائی انجام شود

ادم یا خیز

وجود مایع در حفرات بدن و یا فضای بین سلولی را خیز گویند

قضاوت :

در صورت وجود مایع در بافت های زیر جلدی و بافت های همبند باید کل لاشه حذف شود در آسیت ( وجود مایه در حفره شکمی ) و هیدروتراکس ( وجود مایع در قفسه صدری ) اکر لاشه لاغر باشد باید حذف شود ودر صورتی که وضعیت لاشه خوب باشد 24-12 ساعت آن را نگه می دارند اگر سطح لاشه و پرده جنب و پریتونیوم خشک شده باشد قابل مصرف است و درغیر اینصورت باید کل لاشه حذف شود .

 لاغری

لاغری دو نوع است

1-  لاغری غیر پاتولوژیک :به دلیل ضعف جیره غذائی و یا تولید بالا به وجود می آید . دراین حالت معمولا" چربی لاشه کم ، سطح لاشه خشک و گوشت تیره تر از حالت معمولی بوده و عارضه دیگری در لاشه دیده نی شود .

قضاوت:

اگر خیلی شدید نباشد ، مصرف لاشه بلامانع است .

2-    لاغری پاتولوژیک

دراین حالت چربی های لاشه حالت ژلاتینی دارد ( به ویژه در ناحیه ایلیاک واطراف قلب و کلیه ) ، سطح خارجی و داخلی لاشه مرطوب است و غدد لنفاوی بزرگ و ادم دار میباشند .

قضاوت:

اگر همراه یک بیماری خاص باشد ،‌لاشه حذف می شود . ولی اگر علائم بیماری خاصی دیده نشود . کشت میکروبی داده می شود و همچنین لاشه را به مدت 24 ساعت نگه می دارند . درصورت منفی بودن جواب آزمایشات و خشک شدن سطوح داخلی و خارجی لاشه می توان ا زلاشه در صنایع غذائی استفاده کرد .

تومورها

در مورد تومورهای خوش خیم و بدخیم اگر تنها در یک نقطه از بدن دیده شوند ،‌حذف موضعی صورت میگیرد و در صورتی که در چند جای بدن مشاهده شوند ،‌کل لاشه را باید حذف نمود .

رنگهای غیر طبیعی در لاشه

آنتراکوز :وجود رنگ دانه سیاه یا آبی مایل به سیاه در ریه و غدد لنفاوی ریه ، این حالت در دامهائی که در حاشیه جاده ها ،‌کارخانجات و کوره های آجرپزی چرا می کنند در اثر استنشاق دود و ذرات کربن به وجود می آید .

قضاوت : حذف ریه

ملانوز: وجود رنگدانه سیاه رنگ ملانین در سلول های پوست ،‌شاخ ،‌مو ،‌چشم و قسمتهای داخلی دهان و زبان طبیعی است وجود این رنگدانه در محل های غیر طبیعی مثل ریه ، کبد ، مننژ, نخاع،‌کلیه ها ، پری تونیوم و پلورارا ملانوز می گوید . این حالت تقریبا" شبیه مرکب پاشیده شده بر روی عضله دیده می شود .

قضاوت:

اندام های مبتلا حذف می شوند و در صورتی که کلی و عمومی باشد ،‌کل و لاشه و احشاء‌حذف می شوند .

گزانتور: رسوب رنگدانه لیپوفوشین ( قهوه ای یا زرد مایل به قهوه ای ) در قلب و عضلات و اندام های دیگر .

(Pink tooth)Congenital Porphyriaرسوب رنگدانه پورفیرین ( قهوه ای تیره )‌در قسمت های بریده شده استخوانها و بعضی از احشاء یک حالت مادرزادی در گوساله های جوان می باشد .

قضاوت :

حذف تماس استخوان های رنگی و احشاء‌ مبتلا

تغییر رنگ ناحیه زیر جلدی یا عضله در اثر تزریق داروها

محل تزریق دارو باید حذف شود مثلا" اگر دارئ در ران تزریق شده باشد کل ران حذف می شود و در مورد بقیه لاشه باید آزمایشات مربوطه انجام شود .

زردی

رسوب رنگدانه بیلی روبین در بافت های مختلف بدن که در بافت های سفید رنگ مثل چربی ،‌نخاع ،‌تاندون ها ،‌سفیده چشم ،‌مفاصل و بافت های دیگر مثل پرده جنب ،‌پری تونیوم ،‌بافت های همبند و اندو تلبوم عروق قابل مشاهده است زردی دو نوع است

الف) زردی فیزیولوژیک:در این حالت رنگدانه کاروتن دردام های پیر ،‌پر شیر و نیز در دامهائی که جیره آنها کاروتن زیادی دارد ،‌در بافت چربی رسوب می نماید این نوع زردی تنها در بافت چربی دیده می شود .

قضاوت:

مصرف لاشه بلامانع است.

ب)زردی پاتولوژیک :عوامل مختلفی باعث آن می شوند ،‌از جمله انسداد مجاری مفراوی در اثر انگل ها و تومورهای کبدی ،‌سنگ های صفراوی و یا بیماری های تیلریوز ،‌بابریوز و لیترسیپروز ،‌تاثیر مواد سمی بر روی کبد ( مسمومیت های کبدی )‌و غیره .

قضاوت :

لاشه هائی که زردی شدید دارند ،‌حذف می شوند ، لاشه لاغری با زردی خفیف را 24 ساعت نگه می دارند . در صورتی که زردی برطرف شده باشد قابل مصرف است و درغیراین صورت باید حذف شود .

بوهای غیر طبیعی درلاشه

1-    بوهای مربوط به تغذیه مثلا" تغذیه با پودر ماهی ،‌شلغم ، چغندر و ...

2-    بوی ناشی از تجویز بعضی از داروها

3-    بوی استن د ر استونمی یا یا بیماری کتوز ،‌بوی ادراز در یورمی ،‌لیپوسیپروز یا انسداد مجاری ادراری

4-    بوهای جنسی مثلا" در بز نر

 قضاوت:

لاشه های دارای بوی شدید به کلی حذف می شوند ،‌لاشه هائی که بوی خفیف دارند را 24 ساعت نگه داشته و سپس از گوشت تست جوش به عمل می آورند ( تکه ای از گوشت را همراه با چربی در آب جوش انداخته و بخار آن را بو می کنند ) اگر بو برطرف شده باشد قابل مصرف است و اگر نه ،‌لاشه حذف می شود .

بیماریهای اختصاصی در بازرسی گوشت

بیماریهای باکتریائی

اکتینومایکوز

یکی از بیماری های مشترک انسان و دام است و بیشتر در گاو دیده می شود . این بیمرای باعث ابسه های حاوی چرک غلیظ در استخوان ها خصوصا" استخوان های سر می شود همچنین به ندرت در زبان ، لب ها ،‌دهان و مری ضایعه ایجاد می کند.

اکتینوباسیلوز

این بیماری در گاو وگوسفند دیده می شود. در گاو باعث تورم و سفتی قاعده زبان می شود گاهی اندازه ندولهای حاصل از این بیماری به اندازه یک فندق رسیده و باعث برجسته شدن مخاط زبان می شود ، معمولا"‌در این بیماری غدد لنفاوی ناحیه سری خصوصا" غده لنفاوی(Retropharyngeal) بزرگ می شود . در گوسفند زخم هائی در داخل لب ها ،‌گردن و حتی کتف ها دیده می شود که گاهی به بیرون راه یافته و چرک از آن خارج می شود ، ضایعات این بیماری به ضایعات بیمای سل شباهت دارد .

حذف قسمت های آلوده ( غالبا" سر )

 ادنوماتوز ریوی

نوعی ذات الریه مزمن در گوسفند و بز است که در آن حجم و وزن ریه گاهی تا سه برابر افزایش می یابد . دراین بیماری بافت ریه از حالت اسفنجی به حالت پارانشیمی در می آید این بیماری همراه با توکسمی و اشکالات عمومی و التهاب نیست گاهی این بیماری همراه با آماس پرده جنب و چسبندگی می باشد

قضاوت:

در صورت مناسب بودن لاشه فقط ریه حذف می شود .

شاربن

یکی از بیماری های خطرناک و مشترک بین انسام و دام می باشد ،‌علائم این بیماری در دام عبارتند از لاشه تب دار و پرخون است ،‌خون سیاه رنگ بوده و منعقد نمی شود ،‌طحال بزرگ شده حالت خمیری یا لجنی پیدا می کند ، در روی سطوح سروزی بدن خونریزی دیده می شود لاشه دام سریعا" باد می کند سطح لاشه کف آلود است و غدد لنفاوی ،‌روده ها ،‌قلب ،‌کبد و کلیه متورم ،‌پرخون و شکننده هستند . بیماری در انسان به سه فرم گوارشی ، ریوی و پوستی دیده می شود و فرم های تنفسی و گوارشی این بیماری در انسان می تواند باعث مرگ شود .

قضاوت :

معدوم کردن لاشه و کلیه امعاء‌و احشاء‌( سوزاندن کامل لاشه و یا دفن آن در یک گودال و ریختن آهک روی آن )

توجه :

1-    در صورتی که در کشتارگاه با لاشه دام شاربنی مواجه شدیم باید اقدامات ذیل به سرعت انجام شود .

الف) به کارگران توصیه شود دست ها و وسائل خود را ضد عفونی کنند .

ب)‌محیط کشتارگاه با فر مالین 5تا 10 درصد یا اسید 3 درصد ضد عفونی شود

ج)لاشه دام شاربنی سریعا" سوزانده یا دفن شود.

2- باید از باز کردن لاشه دام مبتلا به شاربن اکیدا" خودداری شود . زیرا عامل بیماری در مجاورت اکسیژن به صورت اسپور درآمده و فوق العاده مقاوم می شود ، به حدی که سالیان سال در شرایط نامساعد محیطی زنده می ماند ، در حالی که اگر لاشه باز نشود عامل بیماری در عرض 4 روز از بین می رود

بروسلوز

در دام های ماده باعث سقط جنین ، جفت ماندگی و نازائی و در دام های نر موجب تورم بیضه می شود و یکی از مهم ترین بیماری های مشترک انسان و دام است یکی از راه های انتقال بیماری به انسان از طریق پوست می باشد (‌خصوصا"‌ اگر پوست نازک و یا زخم شده باشد ) در مورد دام مبتلا به بروسلوز رعایت موارد زیر ضروری می باشد .

1-  دامی که تست بروسلوز آن مثبت است باید در آخر خط کشتار ، کشتار شود .  با توجه به اینکه بیشترین تعداد میکروب در جفت و جنین سقط شده و ترشحات واژنی قرار دارد ابتدا باید پستان ، بیضه و رحم را بدون دستکاری  خارج کرده و به خارج از کشتارگاه جهت معدوم نمودن منتقل نمود همچنین باید کلیه غدد لنفاوی از لاشه خارج شوند .

2-    لازم است به کارگران اطلاع داده شود از دستکاری لاشه مبتلا به بروسلوز اکیدا" خودداری نمایند .

3-  در صورتی که ترشحات رحمی یا پستانی روی لاشه بریزد باید لاشه را با آب فشا رقوی شستشو داده و اسید لاکتیک 1 درصد روی آن اسپری نمود .

4-  دام هائی که در اثر ابتلا به بروسلوز سقط جنین داشته اند بهتر است همان موقع کشتار نشوند و لازم است مدتی به آنها فرصت داده شود تا باکتری در اندام های خاص موضعی شود.

نکات دیگر :

1- جنین های سقط شده در اثر بروسلوز برونکوپنومونی داشته و در حفره شکمی آنها مایعات خونی تجمع می یابد

2- عامل بیماری بروسلوز در انسان بروسلا ملی تنسیس است که بیشتر در گوسفند و بز وجود دارد و در گاو کمتر است .

قضاوت:

باکتری بیشتر در غدد لنفاوی و اندام های داخلی از جمله رحم ، پستان و سینه جایگزین می شود و معمولا" مصرف گوشت دام مبتلا به بروسلوز بلامانع است ، زیرا

1-    تعداد باکتری در عضلات بسیار کم است

2-    عامل بیماری در ph اسیدی لاشه بعد از کشتار از بین می رود

البته لازم است لاشه (عضلات ) قل از مصرف24تا 48 ساعت در یخچال نگهداری شود به جز عضلات ،‌بقیه امعاء‌و احشاء و حتی استخوان ها باید به طور کامل حذف شوند همچنین اگر امکان پذیر باشد بهتر است لاشه دام بروسلوزی به صورت فرآورده های گوشتی ( مثل سوسیس و کالباس ) که پخته می شوند مصرف شود .

 لنفادیت کازئوز

در این حالت غدد لنفاوی بزرگ و حاوی چرک بدون بومیشوند درحالت مزمن چرک حالت پنیری ولایه لایه میکنند ( شبیه پیاز )

قضاوت :

اگر عمومی باشد و غدد لنفاوی متعددی در گیر باشند ویا همراه با لاغری مفرط باشد ، لاشه حذف می شود و اگر عمومی نبوده و همراه با لاغری نباشد حذف موضعی و اصلاح لاشه انجام می شود .

Tuberculosis

وجود توبرکل ها یا ندول های پنیری و آهکی د راندام های مختلف بدن و غدد لنفاوی مربوطه منجمله ریه ، پرده جنب ،‌پری تونیوم ،‌کبد ،‌طحال ،‌کلیه ،‌استخوان ها و مفاضل ستون مهره ها و نخاع ، عضلات ( زبان و مایو کارد ) و پوست واندامهای دیگر بدن

در این بیماری غدد لنفاوی بدن دچار ضایعه شده و به تدریج آهکی می شوند در بازرسی باید غدد لنفاوی ریه ،‌سر ،‌کبد و مزانتر برش داده شوند و همچنین غدد لنفاوی لاشه باید مشاهده و ملامسه شوند ضمنا" دامی که با تست سل مثبت روانه کشتارگاه می شود باید تمام غدد لنفاوی احشاء‌و لاشه مورد بازرسی قرار گرفته و برش داده شوند .

قضاوت :

در حالت موضعی که ضایعات آهکی شده و باکتری از طریق جریان خون در بدن پخش نشده است و ضایعات فقط در یک عضو دیده می شود ، در صورتیکه لاشه لاغر نباشد فقط عضو مبتلا حذف می شود همچنین اگر فقط یک غدد لنفاوی آلوده باشد ، فقط عضومربوطه حذف می شود و در صورتی که سل عمومی شده باشد ، یعنی باکتری وارد خون شده وضایعات مربوطه در چند محل دیده شود ویا درحالت سل ارزنی ،‌کل لاشه حذف می شود .

توجه :

در صورتی که ضایعات سلی دریکی از ارگانهای طحال ،‌پستان ، کلیه ، رحم ، تخمدان ،‌بیضه ،‌مغز و نخاع و استخوان مشاهده شود بیماری عمومی تلقی شده و باید کل لاشه حذف شود

بیماری یون

در این بیماری دیواره روده ها کلفت و چین دار می شود و غدد لنفاوی مزانتر بزرگ و متورم میگردد

قضاوت :

در صورتی که لاشه مرطوب و لاغر باشد ،‌حذف می شود، ولی اگر لاشه لاغر نباشد تا 24 ساعت آن را نگه می دارند ، در صورتی که خشک شده باشد قابل مصرف است و در غیر این صورت به طور کامل حذف می شود .

لیپتوسپیروز

علائم این بیماری درلاشه عبارتند از کم خونی ، خونشاش  ، ضایعات کلیوی ،‌آماس و نکروز کبد ،‌زخم شیردان و زردی

قضاوت:

در فرم حاد بیماری کل لاشه و در فرم مزمن آن کبد و کلیه حذف می شود .

سالمونلوز

بیماری مشترک بین انسان و دام است و دردام ها به شکل سپتی سمی ، اسهال حاد و مزمن ممکن است بروز کند

قضاوت :

از هرراهی که وجود باکتری دردام تشخیص داده شود باید لاشه را حذف نمود .

سیاه مرض(هپاتت نکروزان یا قانقاریا)

دراین بیماری نقاط نکروزه ای به قطر2-1 سانتی متر با حاشیه پرخون در کبد دیده می شود گاهی قطر این ضایعات به 5 سانتی متر هم می رسد عامل بیماری معمولا" همراه با لارو کپلک از دستگاه گوارش به کبد برده می شود و درمحل ضایعات حاصله از انگل درکبد رشد کرده و تولید سم می کند

قضاوت :  

حذف کلی لاشه

آنتروتوکسمی

این بیماری معمولا بدنبال مصرف ناگهانی وفراوان موادمغذی رخ می دهد و معمولادراوائل بهار وفصل برداشت غلات دیده می شود

علائم این بیماری در لاشه عباتند از نفخ لاشه پس از مرگ ، پرخونی عروق خونی و پرخونی و نرم شدن کلیه ها ( خصوصا" چند ساعت پس از مرگ ) و پرخونی قلب و کبد

قضاوت :

حذف کلی لاشه

بیماری خون شاش(Bacillary Haemorogin uria)

یک بیماری حاد و کشنده در گوسفند و گاو می باشد ،‌ضایعات این بیماری در لاشه عبارتند از تب ، کم خونی زردی ، ادم زیرجلدی ( ژلاتینی و صورتی رنگ ) تجمع مایع صورتی رنگ در قفسه صدری و حفره شکمی و خونشاش  همچنین در کبد نقاط نکروزه ای به قطر 5-3 سانتیمتردید ه می شود .

قضاوت :

حذف کلی لاشه

شاربن علامتی

این بیماری باید در بازرسی قبل از کشتار تشخیص داده شد و از کشتاردام جلوگیری گردد در دام مبتلا ،‌لاشه تب دار وتیره رنگ است و در زیر پوست حالت تجمع گاز دیده می شود وقتی عضلات بدن خصوصا" عضلات کپل ،‌گردن ، سینه ، و کتف برش داده شود ،‌حباب گاز که بوی ترشیدگی دارند ،‌از محل برش خارج می شود ،‌بافت زیر جلدی حالت ژلاتینی پیدا می کند در محوطه شکمی مایع قرمز تیره وجود دارد و خون دام تیره رنگ است و سریعا" لخته می شود .

قضاوت :

حدف کلی لاشه

کلی باسیلوز

عامل بیماری باکتری می باشد و معمولا" در بره ها ،‌بزغاله ها و گوساله ها موجب اسهال سفید ،‌ذات الریه ،‌مننژیت ،‌آرتریت و سیتی سمی می شود

قضاوت:

حذف کلی لاشه

نکروباسیلوز

عامل آن باکتری میباشد و موجب بیماریها و ضایعاتی مثل دیفتری گوساله ها ،‌گندیدگی سم ،‌آبسه های سم ،‌عفونت نای ، نکروز کبدی و ..... می شود .

قضاوت :

در حالاتی که همراه با توکسمی یا سپتی سمی ویا همراه با لاغری است حذف کلی لاشه و درحالت های موضعی ،‌ضبط موضعی و اصلاح لاشه صورت می گیرد .

بیماریهای ویروسی

ابله

دراین بیماری در صورتی که لاشه تب دار باشد کلا" حذف می شود و در صورتی که لاشه تب نداشته باشد حذف موضعی انجام  می شود ( لاشه اصلاح می شود )

هاری

این بیماری باید در بازرسی قبل از کشتار تشخیص داده شود و علامتی در لاشه ندارد باید از ذبح دامی که علائم بیماری را نشان می دهد اکیدا" خودداری شود اما ذبح دامیکه توسط حیوان هارگزیده شده،‌ولی علائم بیماری درآن ظاهرنشده باشد ، بلامانع است

طاعون گاوی

این بیماری در طول دستگاه گوارش ( از دهان تا روده های )‌ایجاد ضایعه می نماید .

قضاوت:

معدوم کردن کل دامهای مبتلا و ضد عفونی کردن کامل محل و اطلاع فوری به مراکز دامپزشکی منطقه

تورم عفونی بینی و نای گاوان

این بیماری باعث آماس و التهاب قسمت فوقانی دستگاه تنفس می شود و گاهی موجب ذات الریه میگردد همچنین ممکن است موجب عفونت و آماس واژن وقضیب شود

قضاوت :

اگر لاشه تب دار نباشد ، حذف موضعی انجام می شود و درصورتیکه لاشه تب دار باشد کل لاهش حذف می شود .

تب نزله ای بدخیم

در این بیماری ضایعاتی از قبیل التهاب چشم ، مجاری تنفسی و دهان و نیز سفید شدن چشم ها دیده می شود .

قضاوت :

اگر لاشه تب دار باشد و یا لاغری مفرط داشته باشد و یا خونگیری ناقص صورت گرفته باشد کل لاشه حذف می شود و در غیر این صورت تنها سر و ریه ها حذف می شوند .

اسهال ویروسی گاو

در دستگاه گوارش ایجاد ضایعاتی از قبیل پرخونی و سائیدگی می نماید و دام مبتلا اسهال توام با بلغم دارد

در فرم حاد که لاشه تب دار است ، کل لاشه حذف می شود و در فرم خفیف بیماری اگر لاشه مسئله دیگری نداشته باشد فقط دستگاه گوارش حذف می شود .

پلوروپنومونی واگیر بز

در این بیماری حیوان دچار ذات الریه می شود و ریه حالت مرمری پیدا می کند همچنین این بیماری گاهی موجب چسبندگی ریه و پرده جنب می شود .

قضاوت :

اگر لاشه پرخون و لاغر نباشد ،‌ریه حذف می شود . اگر چسبندگی وجود داشته باشد قفسه صدری نیز حذف می شود و اگر لاشه لاغر و پرخون باشد ، کلا" حذف می شود .

بیماری تب برفکی

این بیماری در دهان ،سم و پستان ایجاد و زیکول می نماید

قضاوت:

در حیوانات بهبود یافته از بیمای ویا در مراحل ابتدائی در صورتیکه خونگیری کامل انجام شده باشد ، قسمت های مبتلا حذف می شود ( لاشه اصلاح می شود )‌و در صورتی که بیماری همراه با تب یا لاغری شدید باشد ، کل لاشه حذف می شود.

بیمای اکتیمای واگیر

این بیماری معمولا" در بره ها و بزغاله ها ایجاد ضایعاتی در لب ها و اطراف دهان و دام بالغ ایجاد ضایعاتی در اطراف پستان می نماید این بیماری به انسان نیز قابل سرایت است .

قضاوت:

اگر بیماری خفیف بوده ولاشه لاغر نباشد ،‌قسمت های آلوده حذف می شوند ولی اگر بیماری شدید یا همراه با لاغری باشد کل لاشه حذف می گردد .

لوکوز گاوی

تشگیل توده یارانشمی سفید ونرم در هر نقطه از بدن ،‌این توده چرکی و آبکی نیست به این بیماری ((Lamphomatosisنیز می گویند

قضاوت:

اگر عمومی باشد کل لاشه حذف می شود ولی اگر محدود به یک ناحیه بوده و وضع لاشه خوب باشد حذف موضعی انجام می شود

علاوه بر بیماری های فوق ،‌درحالات زیر نیز لاشه به طور کلی حذف می شود :

1-    کوفتگی شدید یاBruising اگر گسترده باشد .

2-    کم خونی شدید و پیشرفته

3-    التهاب پستان ، پریکارد ، پریتونیوم ، پرده جنب و ریه ها در صورتی که حاد و Septic باشد

4-    وجود چرک در خون Pyemia

5-    توکسمی ،‌سپتی سمی و یورمی

6-     بیماری کزاز

بیماریهای انگلی

درصنعت دامپروری وپرواربندی انگلها اهمیت زیادی دارند . زیرا علاوه بر ایجاد تلفات دردام ها موجب کاهش تولید نیز می گردند .

علائم آلودگی انگلی در بازرسی قبل از کشتار عبارت است از لاغری ، اسهال ، کم خونی ،‌زردی ،‌خونشاش ،‌خیز ،‌ذات الریه و....

بیمای های انگلی دستگاه گوارش

به طور کلی در آلودگی های انگلی دستگاه گوارش اگر ضایعات همراه با لاغری ،‌کم خونی و یا خیز عمومی باشد ،‌لاشه حذف
می شود و در غیر اینصورت تنها دستگاه گوارش حذف می شود .

آلودگی های انگلی ریه

مهم ترین انگل ریه گاوViviparus Dictyocalus و مهم ترین انگلی ریه گوسفندِMullerius می باشد

قضاوت :

معمولا"‌ در آلودگی های انگلی ریوی ،‌ریه ها ضبط می شود و در صورتیکه ادم و لاغری نیز در لاشه مشاهده شود کل لاشه حذف می شود

کپلک

آلودگی به این انگل ها به دو فرم دیده می شود :

1-  فرم حاد که در اثر تهاجم تعداد زیادی نوزاد انگل از دستگاه گوارش به کبد دیده می شود که با تخریب بافت کبد و خونریزی موجب کم خونی و گاهی مرگ دام می شود .

2-  فرم مزمن که معمولا" چند ماه پس از ورود انگل علائم آن ظاهر می شود که این علائم عبارتند از : ضعف، کاهش وزن ، سست بودن مو پشم ، تورم پلک ها و خیز در ناحیه گلو دراین حالت معمولا"‌انگل و ضایعات حاصل از آن در کبد قابل مشاهده می باشد

قضاوت.

حذف کبد و در صورتی که توام با لاغری شدید یا خیز عمومی باشد ، حذف کلی انجام می شود.

دیکروسلیوم

این انگل که طول آن در حدود 8-4 میلی متر است ،‌در مجاری صفراوی کبد دیه می شود و موجب ضایعات کبدی می گردد ولی ضایعات حاصله از آن نسبت به انگل کپلک کمتراست .

قضاوت:

حذف کبد و درصورتی که توام با لاغری مفرط یا خیز عمومی باشد ،‌کل لاشه حذف می شود .

کیست هیداتید

این کیست معمولا" در کبد ، ریه ، کلیه ،‌طحال وندرتا در مغز استخوان ها و عضلات دیده می شود .

قضاوت:حذف ارگان های آلوده

توجه

کیست باید به دقت در محل مناسبی مدفون شوند تا در دسترس سگ های ولگرد قرار نگیرد . در صورت پاشیده شدن مایع کیست به داخل چشم و یا تماس قسمت های زخم شده دست با مایع کیست امکان ابتلا انسان به کیست وجود دارد .

سارکوسیست

بیشتر در گوسفند دیده می شود شکل آن دانه برنجی بوده و بیشتر در مری ، حلق،‌حنجره ،‌،‌دیافراگم و عضلات شکم مشاهده می شود ، مهم ترین گونه سارکوسیست در گوسفند می باشد که طول آن گاهی به 15 میلیمتر هم میرسد در صورتی که انسان میزبان اصلی انگل باشد ( در اثر خوردن گوشت آلوده به کیست انگل ) مبتلا به اسهال ،‌استفراغ ، بی اشتهائی و درد شکم و روده ها می شود و در صورتی که انسان میزبان واسطه باشد ( در اثر تماس با مدفوع گوشتخواران ) دچار عوارضی همچون تب ، تورم زیر جلدی ،‌درد عضلانی ، آسم و حالت های آلرژیک ( حساسیت) می شود .

قضاوت:

در صورتیکه دریک جا دیده می شود حذف موضعی انجام می شود و اگر در چند عضله مشاهده شود کل لاشه حذف می شود .

سیستی سرکوس تنیوکولیس

این کیست مربوط به یک کرم پهن دستگاه گوارش سگ می باشد و گاو و گوسفند در اثر تماس با مدفوع سگ به آن آلوده می شوند کیست معمولا" به صورت کیسه های پر از مایع آویزان در لایه های سروزی،‌سطح کبد ،‌بین روده ها و ارگانهای دیگر مشاهده میشود .

قضاوت:

در صورتی که آلودگی شدید و همراه با لاغری مفرط باشد ، حذف کلی صورت می گیرد در غیر اینصورت لاشه اصلاح میشود .

سیستی سرکوس بویس

برای دیدن این انگل در گاو باید موارد زیر انجام شود :

1-    شکاف طولی در سطح زیرین زبان به طول 15 و به عمق 5 سانتی متر

2-    برش عضلات جوشی داخلی و خارجی هر دو طرف به موازت استخوان فک پائین

3-    شکاف عضله بطن چپ و نیز شکاف دیواره بین دو بطن

4-    برش عضله سه سربازوئی به صورت (+)

قضاوت:

اگر موضعی باشد، حذف موضعی انجام می شود . مثلا" اگر در سر وجود داشته باشد ،‌کل سرو اگر قلب وجود داشته باشد ،‌قلب حذف می شود و اگر عمومی باشد ،‌لاشه حذف می شود .

درایران درصورتی عمومی تلقی می شود که درهرسطح برش داده شده( به اندازه یک کف دست)دو یا بیش از دو کیست دیده شود.

در صورتی آلودگی لاشه ملایم و خفیف باشد ، باید لاشه را به مدت 60روز در برودت 4/9- درجه سانتی گراد قرارداد . همچنین می توان از دمای 60درجه سانتی گراد استفاده نمود ( در ایران از هردو استفاده می شود . یعنی ابتدا عمل فریز انجام می شود و بعد گوشت برای تهیه سوسیس و کالباس حرارت داده می شود )

سیستی سرکوس اویس

این کیست مربوط به یک کرم پهن دستگاه گوارش گوشتخواران می باشد و معمولا" در عضلات خصوصا" قلب و عضلات جوشی و سپس در دیافراگم ،‌زبان و مری گوسفند و بز دیده می شود و شبیه سیستی سرکوس بویس بوده و مقداری بزرگ تر از آن است

عضو آلوده به کیست باید حذف شود و در صورتی که آلودگی در چند جا دیده شود کل لاشه حذف می شود .

سنروس سربرالیس

یک کیست مغزی است که انگل بالغ آن در دستگاه گوارش گوشتخواران وجود دارد این انگل باعث بیماری چرخش در گوسفند ،‌بز و گاو می شود و میزبان مبتلا دچار عدم تعادل شده و به دور خود می چرخد .

قضاوت:حذف سر

سنروس گاپگری

شبیه به سنروس سربرالیس است ولی در عضلات بزو گوسفند دیده می شود (‌این کیست اخیرا" در ایران زیاد شده است )

قضاوت:حذف قسمتهای آلوده لاشه ، در صورتی که شدید باشد ،‌کل لاشه حذف می شود .

هپیودرموز

انگل هیپودرما موجب سوراخ شدن پوست دام میشود .

قضاوت:اصلاح لاشه و حذف قسمت های آلوده

استروس اویس

انگل بینی گوسفند و بز می شود

قضاوت :حذف سر

تیلریوز

در لاشه دام مبتلا زردی ،‌تب و تورم غدد لنفاوی دیده می شود

قضاوت :اگر لاشه تب دار ،‌لاغر و مبتلا به زردی نباشد اجازه مصرف داده می شود در غیر این صورت کل لاشه حذف می شود

بابزیوز

موجب کم خونی ،‌زردی و خون شاش می شود

قضاوت :در صورتی که لاشه لاغر و دجار زردی نبوده و خونگیری به صورت کامل انجام شده باشد اجازه مصرف داده می شود در غیر اینصورت حذف کلی انجام می شود .